ص Journal of Agricultural Meteorology Vol., No., Spring & Summer 0, pp. -4 طری اض اسی کطا رزی خلذ ضوار ت ار تاتستاى 94 ص. -4 ارزیاتی عولکرد تر اه ریسی ش تیک در هذلسازی دهای هت سط ها ا در و ای اقلیوی هختلف ایراى 4* اهیي اهی ی رکاى پر یس حقیقتخ کی اى خلیلی خ اد ت و ص تبضید زضیبفت: تبضید پصیط: 9 //09 94 /0/9 چکیذ یب ی ز بی ب ب اظ و یت بی زض غب ؼبت ال ی ق بؾی وكب ضظی اؾت ث ای ز ی ض بی ت ػی ثطای حبؾج آ اضائ قس اؾت. زض غب ؼ حبضط اظ ض ثط ب ضیعی غ تیه )GP( ثطای س ؾبظی ز بی ت ؾظ ب ب زض ایؿت ب ؾی پتیه ایطا ثب ت ع ال ی ی ؾطز ذكه تب ط ذكه اؾتفبز طزیس. ض یبفت ف ق عی ز طح اخطا طزیس: - آ ظ س خ ت تر ی ؾطی ظ ب ی زاز ب - نحتؾ دی س ت ؾؼ یبفت ثب اؾتفبز اظ زاز بی الؼی. زاز بی ضز غب ؼ زض ای تحمیك ؾطی ظ ب ی ز بی ت ؾظ ب ب یثبقس و زض قف ا ی حبفظ ای )تأذیطی( تفب ت آ ظ زیس س. زض طح ز ثطای اضظیبثی ای س ب اظ دص ض یب ی طثؼبت ذغب )( ضطیت تجیی ( R( اؾتفبز قس. زض بیت س بیی ثب زلت لبث لج ثطای ایؿت ب بی غب ؼبتی پیك بز قس. تبیح ث زؾت آ س كب ی ز س و ض ثط ب ضیعی غ تیه ض بؾجی ثطای س ؾبظی و یت یب ی ز بی ب ب یثبقس. لبث شوط اؾت و زلت وبضایی ای ض زض بعك ال ی بی رت ف تفب ت ث ز ضطایت ث زؾت آ س زض ؾبیط الب ی یبظ س اؾ دی اؾت. زض یب ایؿت ب - بی غب ؼبتی ث تطی س ثطای ایؿت ب ظاث ثب ضطیت تجیی 6 دص ض یب ی طثؼبت ذغب /9 زضخ ؾب تی طاز ث زؾت آ س. اش ای کلیذی: ثط ب ضیعی غ تیه ز بی ت ؾظ ب ب س ؾبظی هقذه 4 وك ض ایطا زض غم ال ی ی خغطافیبیی ذبنی اظ وط ظ ی الغ ؿت و ؿئ آة زض ضأؼ كىالت ت ؾؼ وكب ضظی پبیساض لطاض زاضز ز ب زض ایطا ث ػ ا وك ضی ذكه ی ذكه حبئع ا یت فطا ا اؾت )ؾی بئی 4 ذكتىبض ثب ی 90(. افعایف یب ی ؾبال آة هطفی زض خ ب قسیسا زض اضتجبط ثب افعایف ز ب اؾت ) ىیت 6 االن 99(. زض ن ضت افعایف ز ب آة هطفی زا فآ ذت وبضق بؾی اضقس سؾی بثغ آة زا ك ب ظاث اؾتبزیبض ط آة زا ك ب ظاث اؾتبزیبض ط آة زا ك ب اض ی زا كیبض ط آة زا ك ب اض ی )* یؿ س ؿئ : )j.behmanesh@urmia.ac.ir وكب ضظی مساض تجریط تؼطق افعایف ییبثس. زض ایطا تحمیمی ثط ض ی جؿت ی پبضا تط بی ال ی ی ػ ىطز حه س زض سا ا دب طزیس و زض تبیح حبن اظ ای تحمیك تأثیط ز بی ا ثط ض ی ػ ىطز حه س ره نب زض فه ث بض ثؿیبض ك ز اؾت )ؾجعی پط ض ىبضا 9(. چ ی غب ؼ زی طی كب یز س و افعایف ز ب زض ؾب بی آی س ثبػث افعایف تجریط تؼطق و قس ثبض س ی زض اؾتب ذطاؾب ضض ی ذ ا س قس )ثبثبئیب و ی 9(. ث بثطای اضتجبط پیچیس ای ثی پبضا تط بی ال ی ی خ ز زاضز ای اضتجبط زض بیت بثغ آة وكب ضظی ضا اظ عطیك فطآی س تجریط تؼطق تحت تأثیط لطاض یز س )ز زا ىبضا 9(. ظط ث ای و ؿئ تغییط ال ی ض ػی خ ب ی اؾت و ثیف ت ب وك ض بی خ ب تأثط اظ آ ث ز وك ض ایطا یع ؿتث ی Mccabe 6 Wolock
ارزیاتی عولکرد تر اه ریسی ش تیک... 4 اظ ای لبػس یؿت. ث بثطای ق بذت طچ ثیكتط ث تط تغییطات ال ی ؿبئ زض ث ز ب آ ؤ ف بی ثط ب ضیعی بی وك ض ؾ ز س الغ ی طزز )ذ اذالق ىبضا 90(. ز بی ا یىی اظ ؤ ف بی ض زی س - بی اضظیبثی اضاضی یع س بی یسض غیىی او غیىی یثبقس )ث ب یسظ ىبضا 007(. چ ی س بیی اظ ز بی ا ث ظ ض اؾترطاج مبزیط تجریط آة ا زیس ی ذبن حه یب ث ط یثط س )زاتؿ 4 بضوع 997(. ظاظ وبوؽ )97( زض غب ؼبتی كب زاز س و ز بی ا تطی پبضا تط زض تر ی مبزیط ش ة ثطف یثبقس. غب ؼبت ثؿیبضی ثطای تجیی س بی پیف- ثی ی ز ب ا دب طفت و اظ آ خ یت ا ث س بی تدطثی ی تدطثی ث س ع 6 ىبضا )978( ثطا ت )94( 7 خب ط )94( اقبض وطز. ض اثظ یبز قس حب ت غم ای زاض س یؼ ی زض غم ضز غب ؼ یت ا اؾتفبز ز. ثطذی اظ س ب یع ثطای پیفثی ی ز بی 8 حسال ض ظا ث وبض ثطز یق ز ب س: فی ضال بظ 9 )997( وطاؾ یتؿىی ىبضا.)996( پبضا تط بیی ث ز ب و اظ ض اثظ پیچیس ضیبضی تجؼیت یو س ثب ض بی ه ػی ظیط قجى ػهجی ه ػی ثط ب ضیعی غ تیه ث ؾبز ی س ؾبظی یق س. زلت تر ی ای ض ب ث تط اظ ض بی تدطثی ی تدطثی یبز قس یثبقس. زا ك سا ثؿیبضی ثب اؾتفبز اظ قجى ػهجی ه ػی السا ث س ؾبظی ز ب تر ی مبزیط آ پطزاذت ا س )ز جبیچ ىبضا 009 0 د 009 اؾ یت آ بؾیس ىبضا 0(. چ ی س ؾبظی تجریط تؼطق یب طخغ زض ایطا اح سظاز لط یع ىبضا )89( ثب اؾتفبز اظ ه ػی كب ز س زلت ثبالی ای ض ب زض مبیؿ ثب ض بی آ بضی یثبقس. یىی زی ط اظ ض بی ی ه ػی ض ثط ب ضیعی غ تیه اؾت. ای ض زض پیفثی ی ض ا بة زض ح ض ا ض ا فطا ؿ )ذ ىبضا 00( 4 غب ؼ فطآی س ثبض-ض ا بة ) ی ىبضا 00 ىبضا ویؿی ویؿی 6 0( ح ضؾ ة )آیته 008( پیفثی ی زثی ػج ضی اظ یه مغغ ض زذب )ػظ ت اهلل ظ یطی 0( س ؾبظی ثبضا - 7 بی ؾ ی زض قج لبض س )ؾتیف و بض یتی 0( ضز اؾتفبز لطاض طفت اؾت ثطتطی ای ض ؿجت ث ؾبیط ض بی ه ػی اثجبت طزیس اؾت 8 )اح سظاز لط یع ىبضا 89(. ا ىبضا زض ؾب 009 ثب اؾتفبز اظ چ س ض ه ػی السا ث پیفثی ی س ؾبظی زثی ب ب ض زذب ز ا س تبیح تحمیك آ ب كب ز س ثطتطی ض ثط ب ضیعی غ تیه زض س ؾبظی یثبقس. چ ی ای ض یىی اظ ث تطی ض ب ثطای س ؾبظی تر ی ز بی ا یثبقس و زض ای ضز یت ا ث غب ؼبت خسیسی ب س اؾتب یف 9 ال ظوب ىبضا )0( اقبض ز. زض ای تحمیك آ ب ز بی ت ؾظ وط ظ ی ضا ثب اؾتفبز اظ ض قجى بی ػهجی ه ػی ثط ب ضیعی غ تیه س ؾبظی وطز كب زاز ا س و ض ثط ب ضیعی غ تیه ث تطی ض ثطای 0 تر ی س ؾبظی ز ب یثبقس. ق یس ىبضا )007( زض تحمیمی اظ ز ض ثط ب ضیعی غ تیه قجى - بی ػهجی ه ػی ثطای س ؾبظی ز بی ب ب اؾتفبز ز ا س. تبیح تحمیك آ ب كب زاز و ض ثط ب ضیعی یىی اظ غ تیه ث تطی ض ب ثطای س ؾبظی ز بی ت ؾظ ب ب یثبقس. سف ای تحمیك ثطضؾی وبضثطز ض ثط ب ضیعی غ تیه زض س ؾبظی ز بی ا یثبقس. ث ای ظ ض ثب اؾتفبز اظ ثط ب ضیعی غ تیه ز بی ت ؾظ Khu 4 Liong Kisi 6 Aytek 7 Satishkumar & Maity 8 Wang 9 Stanislawska 0 Shahid Benavides Dadson Marks 4 Zuzel & Cox Bagdonas 6 Brunt 7 Jaeger 8 Figuerola & Mazzeo 9 Krasovitski 0 Dombayc & Gölcü Smith Almonaced
طری اض اسی کطا رزی خلذ ضوار ت ار تاتستاى 94 ب ب ا زض ال ی بی ط ذكه ؾطز ذكه س - ؾبظی طزیس. ای غب ؼ زض ق ط بی ك س تجطیع ؾ سج لع ی وط ب كب اظ ال ی ؾطز ذكه یعز وط ب ظا سا ث عجؽ ظاث اظ ال ی ط ذكه ا دب طفت تبیح ثب یىسی ط مبیؿ قس س. ه اد ر ش ا ه قعیت خغرافیایی لؿ ت اػظ ایطا زض آة ای ذكه لطاض زاضز و ث ز ثرف ؾطز ذكه ط ذكه تمؿی یق ز. عجك پ ث سی ال ی ی زی پػ ىبضا )8( بحی ط ذكه ؾیغتطی ثعضيتطی بحی ایطا اؾت. و یط بی ثعضي ایطا اظخ ت ه زض ای بحی لطاض زاض س زاضای یب ی بحی ای ثبض ؾبال ؼبز 44 ی ی تط یثبقس. اذتالف یب ی ز بی آ زض ط تطی ؾطزتطی ب ؾب ثیف اظ 4 زضخ ؾب تی طاز یثبقس. ال ی ؾطز ذكه اظ ظط لؼیت زض ثرف بیی اظ لؿ ت بی طوعی اؾتب ذطاؾب ؾ ب طوعی لع ی وط ب كب وطزؾتب ق ب آشضثبیدب قطلی اضزثی ؿتطز قس اؾت. ثبض بی آ یع غب جب ظ ؿتب ی ؿت س ع ضی و ثیف اظ 40 زضنس ثبض ب زض ظ ؿتب بظ یق س. ؾطی ظ ب ی زاز بی ت ؾظ ب ب ز بی ا اظ ایؿت ب ؾی پتیه وك ض ثب ؼیبض بیی ب س زاقت حسال 0 ؾب زاز تطاو لبث لج زض ؾغح غم ساقت زاز بلم ث ظ ض س ؾبظی ز بی ا خ غآ ضی طزیس س. ایؿت ب بی ؾی پتیه یعز وط ب ظا سا ث عجؽ ظاث اظ ال ی ط ذكه ایؿت ب بی ك س تجطیع ؾ سج لع ی وط ب كب اظ ال ی ؾطز ذكه ا تربة طزیس س و زض قى كب س یو یس كرهبت آ بضی ط ایؿت ب زض خس لطاض طفت اؾت. ثؿیبضی زاضز. زض ای اضز ثط ب ضیعی غ تیه ثطای كرم وطز ؾبذتبض پسیس بی عجیؼی یب ه ػی زض خ ت تجیی س ضیبضی اظ ؿبئ ث وبض طفت یق ز )ؾ تی 0(. ثط ب ضیعی غ تیه خعء ا ضیت بی فطاوب قی حؿ ة یق ز و ج بی ای ض ثط اؾبؼ ا ضیت غ تیه ظطی ا تربة عجیؼی زاض ی اؾت اض یثبقس ) س 97(. زض ای ض اثتسا یه تبثغ سف ثطای ؿئ كرم ی طزز ؾپؽ ثب اؾتفبز اظ یه فطآی س ب ث ب ؾبذتبض تبثغ تغییط یو س تب زض بیت ث تطی تبثغ سف ثب و تطی ذغب ث زؾت آیس. ض ثط ب ضیعی غ تیه خسیستطی قی اظ ثی ض بی ا ضیت تىب ی یثبقس و ث ز ی زاضا ث ز زلت وبفی اظ وبضثطز ثیكتطی ثطذ ضزاض اؾت. تفب ت اؾبؾی خ ز ثی ثط ب ضیعی غ تیه ا ضیت غ تیه ث عجیؼت ط یه اظ افطاز ثط ی طزز ث ح ی و افطاز زض ا ضیت غ تیه ضزیف بی ذغی ثب ع ثبثت یثبق س )وط ظ ب( ی زض ثط ب ضیعی غ تیه ب قبذ بی دعا یثبق س. چ ی زض ثط ب ضیعی غ تیه ثط ؾبذتبض زضذتی د ػ ب تأویس یق ز ی ا ضیت غ تیه ثط اؾبؼ ؾیؿت اضلب ز ز یی ػ ی بیس. زض تحمیك حبضط اظ ط افعاض GeneXproTools ثطای ت ؾؼ اخطای س بی جت ی ثط ثط ب ضیعی غ تیه اؾتفبز ث ػ آ س )فطیطا 00(. ثط ب یبز قس ثط اؾبؼ ثط ب ضیعی ثیب )نطیح( غ تیه ( 4 )GEP اؾت اض اؾت. ثط ب ضیعی نطیح غ یطایف خسیسی اظ ثط ب ضیعی غ تیه یثبقس و ث اؾت تبج ثط ب بی ضایب ای ثب ا ساظ ب قى بی رت ف یپطزاظز. یىی اظ مبط ل ت آ ای اؾت و ؼیبض ت ع غ تیىی ثؿیبض ؾبز ث ز صا ػ ط بی غ تیه زض ؾغح وط ظ ی ػ ی بی س. تر اه ریسی ش تیک Selle & Muttil Holland Gene Expression Programming ثط ب ضیعی غ تیه یه ض خسیس ثط ب یؿی ذ ز ح ض یثبقس )و ظا 99(. ثطای ػ سؾی ثط ب ضیعی غ تیه زض كرم وطز ؾبذتبض س وبضثطز Koza
ارزیاتی عولکرد تر اه ریسی ش تیک... 6 ضکل - ایستگا ای ا تخاب ضذ از اقلین ای سرد خطک گرم خطک خذ ل - هطخصات آهاری خغرافیایی سری ای زها ی هت سط ها ا دهای ای ایستگا ای ه رد هطالع ط ل خغرافیایی عرض خغرافیایی ارتفاع از هطخصات آهاری ایستگا دقیق درخ دقیق درخ سطح دریا )هتر( سال آهاری حذاقل حذاکثر هیا گیي ا حراف هعیار 8/7 4/ 8/9-8/ 60 999/ 6 6 N 9 هط ذ 8 E 9/ / 9/ -/ 0 7/4 0 N 47 س ذج 00 E 9/8 / 9/ -/4 60 6 8 8 N 46 7 تثریس E 9/ 4/0 8/ -8/7 0 79/ 6 6 N 0 قس یي 0 E 8/80 4/ 0-7/8 60 8/6 4 4 N 47 09 کرها طا E 9/ 9/ / -0/8 0 7/ N 4 7 یسد E 7/47 8/4 0/6 /4 0 70 9 9 N 60 زا ذاى E 7/8 /8 9/6 -/ 60 7/8 0 0 N 6 8 کرهاى E 8/0 /9 /8 4/ 40 066/9 9 9 N 8 تن E 9/ /0 6/6 4/ 40 489/ N 6 9 زاتل E 9/ /8 8 / 7 N 6 طثس E چ ی یىی زی ط اظ مبط ل ت ای ض عجیؼت حهط ث فطز چ س غ آ اؾت و ظ ی اضظیبثی س بی پیچیس ای ضا و قب چ سی ظیط س یثبق س فطا یآ ضز )فطیطا 00(. فطآی س س ؾبظی یعا ز بی ا ثب اؾتفبز اظ ض یبفت ثط ب ضیعی غ تیه ث ن ضت ظیط یثبقس: ب ا ا تربة تبثغ ثطاظ بؾت یثبقس. زض غب ؼ حبضط تبثغ خصض یب ی طثغ ذغب ب )( ث ػ ا تبثغ ثطاظ ا تربة طزیس. ب ز ا تربة د ػ د ػ ت اثغ ث ظ ض ت یس وط ظ ب یثبقس. زض ؿئ حبضط د ػ تغیط بی ض زی تكى اظ مبزیط ز بی ب ب ا اؾت. ا تربة د ػ ت اثغ یع طچ یه ا ط نطیح ؾبز یثبقس یى یه حسؼ ا ی زض ای اضز وبفی ذ ا س ث ز. زض ای غب ؼ پیففطو Ferreira
7 طری اض اسی کطا رزی خلذ ضوار ت ار تاتستاى 94 ط افعاض و زؾت ای اظ ت اثغ ث ثبتی بیی اؾت ضز پصیط لطاض طفت. ب ؾ قب ا تربة ؾبذتبض وط ظ ب یثبقس. ب چ بض ا تربة تبثغ پی سی اؾت و زض ای غب ؼ تبثغ خ غ و س ) د ع( ثطای ایدبز پی س ثی ظیطقبذ ب ضز اؾتفبز لطاض طفت. زض بیت زض ب پ د ػ ط بی غ تیه طخ ط یه اظ آ ب ا تربة ی طزز. زض ضز س ؾبظی ز بی ا زض غب ؼ حبضط تطویجی اظ و ی ػ ط ب ظیط خ ف ثط كت ؾ ع رت ف تطا ف ؾ ع ػ ط تطویت دسز ضز اؾتفبز لطاض طفت )لطثب ی ىبضا 89(. ح س ؾبظی طاح آ زض قى ق بض كب س ی طزز. ضکل - هراحل هذلسازی تا استفاد از ر ش تر اه ریسی تیاى شى N O O E E T T T T i i ( i R ) )( N (T O O ) N E T (T E T ) i i i i N E O T i T i )( i N ث ظ ض س ؾبظی ز بی ت ؾظ ب ب ای ایؿت ب - بی ؾی پتیه ا تربة قس مساض 80 زضنس زاز ب ثطای آ ظ 0 زضنس زاز ب ثطای آظ ا تربة طزیس س. زاز بی آ ظ ث ظ ض آ ظ ب یت ؾبظ وبض پسیس )ز بی ا( ا تربة زض قف ا ی تفب ت و زض خس ضاخص ای تعییي دقت هذل قبذم بی آ بضی ضطیت تجیی ( R( خصض یب ی طثغ ذغب ب )( ث ظ ض ثطضؾی اضظیبثی زلت س ب ضز اؾتفبز الغ قس س. قبذم بی یبز قس ث تطتیت ثب اؾتفبز اظ ؼبز بی ) ( لبث حبؾج اؾت. زض ای ض اثظ T i E T i O تر ی ی زض ظ ب ب ظ ب ی i ث ز ث تطتیت مبزیط ز بی كب ساتی T یع ث تطتیت E O T یب ی مبزیط كب ساتی تر ی ی ز بی ا یثبقس. N یع كب ط تؼساز زاز ب یثبقس.
ارزیاتی عولکرد تر اه ریسی ش تیک... 8 كب س یق ز اضز ط افعاض طزیس س. میبؼ ظ ب ی ا بی كب زاز قس ب ب یثبقس. تایح تحث خس مبیؿ قبذم بی آ بضی طث ط ث تبیح حبن اظ ثرف آ ظ ضا ثطای ا بی رت ف زض ایؿت ب بی تفب ت كب یز س. ثب ت خ ث ای خس كب س یق ز و س ثب ز بی 4 ب لج ثطای ال ی ؾطز ذكه س ثب ز بی ب لج ثطای ال ی ط ذكه زاضای و تطی ذغب ثیكتطی ضطیت تجیی یثبقس. چ ی خس 4 مبیؿ قبذم بی آ بضی طث ط ث ثرف آظ س ب ضا كب یز س و ا بی ث تط ب س ثرف آ ظ یثبقس. خذ ل - الگ ای ر دی ه رد استفاد در هقیاس زها ی ها ا ردیف دهای ا الگ ی ر دی ها ا T(t)=f{T(t-)} T(t)=f{T(t-), T(t-)} T(t)=f{T(t-), T(t-), T(t-)} T(t)=f{T(t-), T(t-), T(t-), T(t-4)} 4 T(t)=f{T(t-), T(t-), T(t-), T(t-4), T(t-)} T(t)=f{T(t-), T(t-), T(t-), T(t-4), T(t-), T(t-6)} 6 ت ب ایؿت ب وط ب كب و زض ال ی ؾطز ذكه عجم ث سی قس اؾت زض ا ی ؾ قب ز بی ب ب ب لج زاضای ث تطی حب ت اؾت. قى اذتالف مبزیط كب ساتی مبزیط پیفثی ی قس حبن اظ ث تطی س ثط ب ضیعی غ تیه زض ثرف آظ ضا كب یز س. ثب اؾت بز ثط ای قى ب یت ا تید طفت و ثط ب ضیعی غ تیه زض ث تطی حب ت ذ ز ث ذ ثی ت ا ؿت ز بی ت ؾظ ب ب ا ضا س ؾبظی وطز پیفثی ی و س. ثب ت خ ث تبیح حبن یت ا اظ بض زاقت و ای ض زض تر ی ز بی ت ؾظ ب ب زلت لبث لج ی اظ ذ ز كب یز س. زض ذه ل بؾت ث ز لبث اع ی ب ث ز س ب ثب طاخؼ ث خسا قى ب یت ا زضیبفت و ط یه اظ س ب یت ا س ث ت بیی زض تر ی یعا ز ب ث وبض ثطز ق س. ثب ت خ ث خس 4 ضطیت تجیی س بی ث زؾت آ س زض اوثط ال ی ب ثیكتط اظ 0 ذغبی آ ب و تط اظ 0 زضنس یب ی و یثبقس و یت ا ث لبث اع ی ب ث ز ض ثط ب ضیعی غ تیه پی ثطز. ره نب تجیی س بیی ثطای ایؿت ب بی وط ب ظاث عجؽ ثب ذغبیی زض حس ز زضخ ؾب تی طاز كب ز س لبث یت ثؿیبض ثبالی ای ض زض تر ی ز بی ب ب ا یثبقس. ثب ت خ ث تبیح ث زؾت آ س مبیؿ آ ثب ض بی زی ط س ؾبظی ه ػی ب س ض بی قجى ػهجی ه ػی ػهجی فبظی و زض لطثب ی ىبضا )89( ث آ ب اقبض قس اؾت یت ا زضیبفت و ثب ت خ ث یعا ذغبی ث زؾت آ س اظ ای ض ب اذتالفبت خعئی خ ز زاضز اوثطا كب ز س ثطتطی ؿجی ض بی ػهجی ػهجی فبظی یثبقس. ىت لبث ت خ ای اؾت و قجى بی ػهجی ه ػی ؾیؿت اؾت تبج ػهجی فبظی ثب فطآ ضی زاز بی ض زی ایدبز تطویت بی رت ف طچ س ث تطی حب ت ضا اظ ظط ث حسال ضؾیس ذغب ا تربة ی بی س ی یچ اعالػبتی اظ ضؼیت ضاثغ ثی تغیط بی ض زی ذط خی حبن یق ز ا ب ثط ب ضیعی غ تیه یت ا س چ ی ضاثغ ای ضا ق بؾبیی وطز اضائ ز س صا ثب اؾتفبز اظ ای س یت ا السا ث ثطضؾی نحت ؾ دی ثطذی س بی تدطثی ز. ثب ت خ ث خس 4 كب س ای و یچ س ی ثطای ا بی یه ز ث زؾت یب س اؾت یت ا اظ بض زاقت و ث ز ی پیچیس ی پسیس ز بی ب ب یبظ ث اعالػبت لسی یتط یب حبفظ ثیكتط ثطای تر ی ز بی ب آی س یثبقس. زض الغ ثب یه یب ز ب تأذیط یت ا ث ضفتبض تغییطات ز بی ا پی ثطز ثطای تر ی لبث لج ز بی ا حسال ث ز بی ؾ ب لج یبظ یثبقس. چ ی اؾتفبز اظ ز بی چ بض ب لج یب س ات ض طؾی ثب چ بض ب تأذیط ثطای تر ی ز بی ب ب وبفی ث ظط یضؾس ی زض ثؼضی ایؿت ب ب ره نب ت ب ی ایؿت ب بی ط ال ی ی فت و خعء ال ی بی ط حؿ ة یق ز اؾتفبز اظ ز بی پ ح ب لج ثبػث افعایف زلت س ب ی طزز.
9 طری اض اسی کطا رزی خلذ ضوار ت ار تاتستاى 94 خذ ل - ضریة تثییي خطای هذل ای هختلف در تخص آه زش آه زش 6 4 الگ ایستگا / /78 / /84 /9 0/7 هط ذ 4/7 / /64 /48 /64 / 0/7 س ذج 4/88 /66 /6 4 /44 / /6 0/7 تثریس /7 /4 / / /78 4/0 0/7 قس یي 4/86 /0 /7 0/8 /8 /6 /94 0/7 کرها طا 4/64 /8 /4 /06 / /9 0/7 یسد 4/86 0/8 / / /4 /9 0/84 /8 0/7 زا ذاى 4/06 /0 /98 /8 /4 /04 0/7 کرهاى 4/8 /0 /4 0/87 /0 0/8 /4 0/8 / 0/7 تن 4/4 /8 4 /08 /4 /77 / 0/7 زاتل 4/87 /9 6 4 /7 /06 /8 0/7 طثس 4/96 خذ ل 4- ضریة تثییي خطای هذل ای هختلف در تخص آزه ى )صحت س دی( آزه ى 6 4 الگ ایستگا 0/8 /6 /84 /8 / 0/84 4/8 0/69 هط ذ 4/8 /6 /4 4 / /4 /7 0/7 س ذج 4/6 0/8 /77 / /49 /8 /6 0/7 تثریس /4 0/84 / / / /7 /99 0/7 قس یي 4/8 / /96 0/79 /98 /8 / 0/74 کرها طا 4/7 0/8 /49 /6 0/87 /68 0/87 /9 /0 0/69 یسد / 0/79 /48 / / /8 0/84 / 0/69 زا ذاى 4/ /96 4 /94 /44 /4 /9 0/7 کرهاى 4/7 /6 /8 /79 / /9 0/7 تن 4/7 /4 6 /9 /0 /44 /8 0/7 زاتل 4/87 / /0 /8 / /8 0/69 طثس / زض بعك ؾطز ث ز ی ؾب بت ظیبز ز بی ا ثی ز بی ب حبضط ثب ز بی چ بض یب پ ح ب صقت جؿت ی خ ز ساضز ی زض بعك ط ؿیط ث ز ی و تط ث ز ؾب ز ب ای جؿت ی ثیكتط یق ز ز بی ب حبضط ثب ز بی پ ح ب لج یب فه لج جؿت ی كب یز س و زض ؾبذتبض س بی ث زؾت آ س یع لبث كب س یثبقس. خس كب ز س یب ی ذغب ضطیت تجیی س بی ث زؾت آ س اظ ال ی ب یثبقس. س بی ث زؾت آ س زض ال ی ط ذكه زاضای ضطیت تجیی ثبال ذغبی و تطی یثبق س. ز ی ای ا ط یع یت ا س و تط ث ز اذتالفبت ز ب یب و تط ث ز ؾب بت ز ب زض ای ال ی ثبقس. ا جت ای یه ؿئ اضح یثبقس و س ؾبظی پسیس بیی و ؾب بت ظیبزی ساض س ضاحتتط یثبقس پیفثی ی آ ب ثطای ز ض بی ظ ب ی آی س ثب اع ی ب ثیكتطی ا دب ذ ا س قس. خذ ل - هیا گیي خطا ضریة تثییي در اقلین ای ه رد هطالع /74 / هیا گیي ت تریي هذل ا اقلین سرد خطک اقلین گرم خطک
ارزیاتی عولکرد تر اه ریسی ش تیک... 0 ضکل - هقایس هقادیر اقعی هحاسث ضذ دهای هت سط ها ا ترای ت تریي هذل ه تخة در ایستگا ای هطالعاتی
طری اض اسی کطا رزی خلذ ضوار ت ار تاتستاى 94 اداه ضکل - هقایس هقادیر اقعی هحاسث ضذ دهای هت سط ها ا ترای ت تریي هذل ه تخة در ایستگا ای هطالعاتی ث تطی س ب ث تطتیت ثطای ؾطی ظ ب ی ز بی ایؿت ب - بی ظاث وط ب عجؽ ث ظا سا یعز ؾ سج تجطیع لع ی وط ب كب ك س ث زؾت آ س و زض قى 4 كب زاز قس اؾت. تبیح ث زؾت آ س اظ ای تحمیك كب ز س ثطتطی ای ض زض تر ی ز بی ای ب ب ؿجت ث ؾبیط ض بی آ بضی SARIMA Arch Garch( )ARIMA یثبقس. ضکل 4- هقادیر خطا ضریة تثییي تخص آزه ى ترای ت تریي هذل ا در ایستگا ای ه رد هطالع زض ض بی آ بضی شوطقس ز بی ب ب ا ثب ذغبیی ث طاتت ثیكتط اظ 4 زضخ ؾب تی طاز زض ب س ؾبظی قس اؾت و ای اظ ای س ب زض غب ؼ ض ی ی
ارزیاتی عولکرد تر اه ریسی ش تیک... )00( كب س ی طزز ی زض ای غب ؼ ثب ض ANFIS ثط ب ضیعی ثیب غ س بیی ثب ذغبی و تط اظ زضخ ؾب تی طاز تجیی طزیس. زض تحمیك ق یس ىبضا )007( ذغبی س زض ثرف آظ حس ز / ث زؾت آ س اؾت. زض ت ب ی ایؿت ب بی غب ؼ حبضط ذغب ثیكتط یثبقس ز ی ای ا ط یع یت ا س زض اؾتفبز اظ تؼساز زاز ثیكتط ثبقس. طچ تؼساز زاز بی ضز اؾتفبز ثیكتط ثبقس اضیب ؽ افعایف پیسا یو س ث تجغ آ ذغبی س - ؾبظی ثیكتط یق ز. ثب ت خ ث و ث ز اذتالف یب ذغب ب تبیح حبن ضزلج ث ز زض غبثمت وب ثب تحمیك ق یس ىبضا )007( یثبقس. تید گیری سف ان ی ای تحمیك س ؾبظی ز بی ت ؾظ ب ب ا زض ز ال ی تفب ت مبیؿ آ ز ثب یثبقس. ث - ای ظ ض اظ زاز بی ب ب ز بی ای ت ؾظ ایؿت ب بی ؾی پتیه خ ز زض ای ال ی ب اؾتفبز طزیس. ای ثطضؾی كب زاز و طچ ض ثط ب ضیعی غ تیه یه ض غ ة ثطای س ؾبظی پبضا تط بی یسض غیىی اؾت ی زلت وبضایی ای ض زض بعك ال ی بی رت ف تفب ت یثبقس ثطای س بی ث - زؾت آ س اظ یه ال ی ذبل یت ا ا تظبض زاقت و س ب زض فبوت ض بی اؾبؾی ب س ا بی ض زی قجی ثبق س. زض تحمیك حبضط كب زاز قس و ثب ای ض یت ا س بیی ثب ضطیت تجیی ثبالی ذغبی و تط اظ 4 زضخ ؾب تی طاز ضا ثطای ز بی ا ؾبذت زض تر ی ای پبضا تط اظ ای س ب اؾتفبز ز. ت ب ی س بی ؾبذت قس ثطای ایؿت ب ب لبث لج یثبق س. ث تطی س ثطای ایؿت ب ظاث زض و ثطای ال ی ط ذكه ؾبذت قس. زض آذط یت ا تید طفت و ای ض یه ض ؿجتب بؾت ثطای س ؾبظی ز بی ا یثبقس ه اتع اح سظاز لط یع ن. یط غیفی ؼ.. ح سی ن. زض تر ی یعا تجریط-تؼطق یب طخغ زض بعك ثؿیبض ذكه ایطا كطی آة ذبن 4)4(:.689-679 ثبثبئیب ا. و ی. 9. اضظیبثی قبذم بی ال ی وكب ضظی تحت ؾ بضی بی تغییط ال ی زض ایؿت ب بی ترت ذطاؾب ضض ی كطی آة ذبن :)4(6.967-9 ذ اذالق ف. غطیجی ا. قفیؼی ش. 90. طقی ثط تغییطات حسال بی غ ك ز ب زض پ ایطا ظ ی كطی خغطافیب ثط ب ضیعی حیغی -00 :)(.6 ز زا ا. ػبثسی و پبئی ج. طی ع. ض. 9. وبضثطز س بی ؾطی ظ ب ی ث ظ ض تؼیی ض س پبضا تط بی ال ی ی زض آی س زض ضاؾتبی سیطیت بثغ آة كطی ػ ف وكب ضظی بثغ عجیؼی 6)9(: 9-.74 زی پػ ی. فبذطی ا. مس. خ ب جرف ؼ. یط یب. ن. 8. پ ث سی ال ی ی ایطا ثب اؾتفبز اظ تح ی بی چ س تغیط ثطای اؾتفبز زض غب ؼبت وكب ضظی كطی زا ف وكب ضظی )(: 7-9. ؾجعی پط ض ع. ا. تطو ب. طیب دی ظ. 9. ثطضؾی تأثیط قبذم ب تغیط بی اق بؾی وكب ضظی زض ػ ىطز ث ی س ) غب ؼ ضزی: اؾتب سا ( كطی آة ذبن 6)6(: 67-4. ؾی بئی ا. ذكتىبضی ثب ی ل. 90. غب ؼ اثط تغییط ال ی ثط تغییطات زضخ حطاضت زض اؾتب آشضثبیدب غطثی. بیف ی تغییط ال ی تأثیط آ ثط وكب ضظی حیظ ظیؿت. اض ی. طوع تحمیمبت وكب ضظی بثغ عجیؼی اؾتب آشضثبیدب غطثی. لطثب ی. ع. قیطی ج. وبظ ی. 89. تر ی ثیكی ت ؾظ و ی ز بی ای ق ط تجطیع ثب اؾتفبز اظ ض بی ه ػی كطی زا ف آة ذبن :)(0.04-87 Almonaced, F., Perez-Higueras, P., Rodrigo, P., Hontoria, L. 0. Generation of ambient temperature hourly time series for some 89. مبیؿ ؾیؿت بی ه ػی )ANN( Romily
طری اض اسی کطا رزی خلذ ضوار ت ار تاتستاى 94 Jaeger, J. C. 94. Note on the effect of wind on nocturnal cooling. Q. J. R. Meteorol. Soc., 7: 88-90. Khu, S. T., Liong, S. Y., Babovic, V., Madsen, H., Muttil, N. 00. Genetic programming and its application in real time run-off forming. Am. Water. Resour. Assoc., 7: 49-4. Kisi, O., Shiri, J., Tombul, M. 0. Modeling rainfall-runoff process using soft computing techniques. J. Comput. Geosci., : 08-7. Koza, J. 99. Genetic Programming: On the Programming of Computers by Natural Selection. MIT Press, Cambridge, MA. 68. Krasovitski, B., Kimmel, A., Amir, I. 996. Forecasting air surface temperature for the optimal application of frost protection methods. Agric. Eng. Res., 6: 9-0. Liong, S. Y., Gautam, T. R., Khu, S. T., Babovic, V., Keijzer, M., Muttil, N. 00. Genetic programming: A new paradigm in rainfall runoff modeling. Am. Water. Resour. Assoc., 8: 70-78. Mccabe, G. L., Wolock, D. M. 99. Effects of climatic change and climatic variability on the Thornthwaite moisture index in the Delaware River basin. Clim. Change., 0: 4. Romily, P. 00. Time series modeling of global mean temperature for managerial decisionmaking. J. Environ. Manag., 76: 6-70. Satishkumar, S., Maity, K. R. 0. prediction of monthly rainfall on homogeneous regions of India based on large scale circulation patterns using Genetic Programming. J. Hydrol., 4: 6-4. Selle, B., Muttil, N. 0. Testing the structure of a hydrological model using Genetic Programming. J. Hydrol., 97: 9. Shahid, S., Hasan, M., Mondal, R. U. 007. Modelling monthly mean maximum temperature using Genetic programing. Int. J. Soft. Comput., : 6-66. Spanish locations by artificial neural networks. Renew. Energy., : 8-9. Aytek, A., Kisi, O. 008. A genetic programming approach to suspended sediment modeling. J. Hydrol., : 88-98. Azamathulla, H. M., Zahiri, A. 0. Flow discharge prediction in compound channels using Genetic Programming, J. Hydrol., 4: 0-07. Bagdonas, A., Georg, J. C., Gerber, J. F. 978. Techniques of frost prediction and methods of frost and cold protection. WMO, Tech notes No 7, Geneva. Benavides, R., Montes, F., Rubio, A., Osoro, K. 007. Geostatistical modeling of air temperature in a mountainous region of northern Spain. Agric. For. Meteorol., 46: 7-88. Brunt, D. 94. Physical and Dynamical Meteorology. Cambridge University Press, nd edition, New York. 7. Dadson, R., Marks, D. 997. Daily air temperature interpolated at high spatial resolution over a large mountainous region. Clim. Res., 8: -0. Dombayc, Ö. A., Gölcü., M. 009. Daily means ambient temperature prediction using artificial neural network method: A case study of Turkey. Renew. Energy., 4: 8-6. Ferreira, C. 00. Gene expression programming: a new adaptive algorithm for solving problems. Complex. Syst., : 87-9. Figuerola, P. I., Mazzeo, N. A. 997. An analytical model for the prediction of nocturnal and dawn surface temperatures under calm, clear sky conditions. Agric. For. Meteorol., 8: 9-7. Holland, J. H. 97. Adaptation in Natural and Artificial Systems. University of Michigan Press, Ann. Arbor. 7.
ارزیاتی عولکرد تر اه ریسی ش تیک... 4 Wang, W. C., Chau, K. W., Cheng, C. T., Qiu, L. 009. A comparison of performance of several artificial intelligence methods for forecasting monthly discharge time series. J. Hydrol., 74(-4): 94 06. Zuzel, J. F., Cox, L. M. 97. Relative importance of meteorological variables in snowmelt. Water. Resour. Res., : 74-76. Smith, B. A., Hoogenboom, G., McClendon, R. W. 009. Artificial neural networks for automated year-round temperature prediction. Comput. Electr. Agric., 68: -6. Stanislawska, K., Krawiec, K., Kundzewicz, Z. W. 0. Modeling global temperature changes with genetic programming. Comput. Math. Appl., 64(): 77: 78.
ن Journal of Agricultural Meteorology Vol., No., Spring &Summer 0, pp. -4 كطی اق بؾی وكب ضظی خ س ق بض ث بض تبثؿتب 94 م. -4 Evaluation the performance of genetic programming in modeling mean monthly temperature in different climates of Iran A. Amini Rakan, P. Haghighatjou, K. Khalili, J. Behmanesh *4 Received: 9/0/0 Accepted: 09/06/0 Abstract Mean monthly temperature is one of the most important parameters in agroclimatic studies and hence several approaches have been proposed for its precise estimation. In this study, the genetic programming approach is used to model monthly mean temperature in selected synoptic stations namely; Mashhad, Sanandaj, Tabriz, Ghazvin and Kermanshah with cold-arid climate and Yazd, Kerman, Zahedan, Bam and Zabol with warm-arid climate. Genetic programming approach was performed in two steps..training and.validation. In first step, the time series with six different patterns were prepared and trained. Then, in the second step, the obtained models were validated using coefficient of determination ( ) and root mean square error () indices. Finally, based on these statistics, selected models were proposed for selected stations. The results showed that, genetic programming is an appropriate method for modeling mean monthly temperature. The result also indicated that, model performs better in warm-arid climates. The best results were obtained in 4th pattern of cold-arid and th pattern of warm-arid climates. Among the studied stations, Zabol showed the most acceptable results with and of 0.96 and.9ºc, respectively. Keywords: Genetic programming, Modeling, Monthly mean temperature, Iran M. Sc. of Water Resources Engineering, Zabol University Assistant Professor, Soil and Water Faculty, Zabol University Assistant Professor, Dep. of Water Engineering, Urmia University 4 Associate Professor, Dep. of Water Engineering, Urmia University (*Corresponding author email address: j.behmanesh@urmia.ac.ir)